Archief van collaborateurs straks openbaar
In deze week, rondom de herdenking van de Tweede Wereldoorlog, iets wat veel mensen bezig houdt: Wat betekende die oorlog voor onze (groot)ouders, wat was hun rol in die periode? Kennen we hun verhalen, over de bombardementen, de angst, de honger? Waren er juist heldhaftige gebeurtenissen, verzet, hulp aan onderduikers? Of zijn er veel familieleden afgevoerd en nooit meer teruggekomen, vermoord? Voor sommige families is het terugkijken op de oorlogsjaren een gevoelige zaak om een heel andere reden. Want wat als leden van jouw familie juist hebben samengewerkt met de bezetter? Kinderen van ‘foute’ Nederlanders zijn vaak slachtoffer geworden van uitsluiting, pesterijen. Voor de tweede en derde generatie is het wat verder weg, maar ook zij proberen het meestal ‘stil’ te houden.
Openbaar maken
Vorig jaar is een begin gemaakt met de digitalisering en doorzoekbaar maken van een van de gevoeligste archieven van Nederland: het Centraal Archief Bijzondere Rechtspleging. In dit archief zijn de dossiers opgeslagen van 300.000 personen die na de Tweede Wereldoorlog verdacht werden van collaboratie met de Duitsers. Volgend jaar, 80 jaar na de oorlog, wordt dit archief volledig openbaar.
Nu zijn er nog privacy-beperkingen: wie een dossier wil bekijken mot aantonen dat de betreffende persoon is overleden, of er toestemming voor heeft gegeven. Er mogen geen kopieën gemaakt worden en het onderzoek vindt plaats in een studiezaal. De Archiefwet beschermt zo de privacy van mensen die nog in leven zijn.
Tegenop zien
In 2025 is het dossier digitaal en online te raadplegen. Iets waar nabestaanden van collaborateurs soms echt tegenop zien. Want wat als iedereen kan zien wat de rol van jouw familie is geweest? Betekent dat opnieuw een isolement, pesterijen? En wil je zelf wel precies weten wat jouw opa heeft misdaan?Het project ‘Oorlog voor de Rechter’ begeleidt het openbaar maken. Daarbij is zeker aandacht voor wat dit betekent voor de nabestaanden.
Digitaal
Het digitaliseren van de archieven gaat met nieuwe technieken razendsnel. Wekelijks kunnen zo’n 152.000 pagina’s worden gescand. Zo is alles volgend jaar online in te zien.Met het digitaal beschikbaar maken kan er achtergrondinformatie worden toegevoegd of kunnen dossiers gekoppeld worden. Voor onderzoekers biedt dit mogelijkheden patronen en verbanden te zien. Maar ook voor nabestaanden die hun eigen geschiedenis willen uitzoeken maakt dit alles veel eenvoudiger.
Dossiers zorgvuldig bewaren, digitaliseren en veilig toegankelijk maken: precies waar wij ons bij View dagelijks mee bezig houden. Om nu en in de toekomst belangrijke gegevens beschikbaar te hebben voor wie het aangaat.
Tekst: Helma Bode/Wilfred Bussink
