Openbaarheidsdag

Zoals elke jaar is het ook op 4 januari 2022 ‘Openbaarheidsdag’. Het Nationaal Archief maakt dan talrijke archiefstukken vrij opvraagbaar. Stukken die daarvoor niet in te zien waren, of alleen onder strikte voorwaarden. Via de site is een lijst te krijgen van alles wat nu op te vragen is. Soms dossiers van ‘slechts’ 25 jaar oud, in andere gevallen is de maximale bewaartermijn van 75 jaar aangehouden. Na reservering kunnen deze dossiers worden bekeken in de studiezaal van het Nationaal Archief.

Tijd om een nieuw licht te werpen op (historische) gebeurtenissen en meer te weten te komen over personen. Maar ook vind je verslagen waarin alledaagse zaken laten zien hoe de tijd veranderd is.

Ministerraad
Verslagen van de ministerraadvergaderingen uit 1996 laten grote en kleine dingen zien: Wat moet er gebeuren met Bosnische vluchtelingen, wie moet onderzoek doen naar de val van Srebrenica, moet er steun worden gegeven aan vliegtuigbouwer Fokker? Maar ook: hoe kunnen we roken ontmoedigen?, terwijl sommige ministers klagen dat ze niet meer mogen roken in de Trêveszaal…

Oorlog
Geheim agenten die in de Tweede Wereldoorlog hun leven hebben gewaagd om inlichtingen te verzamelen en het verzet te steunen. Verschillenden hebben dit niet overleefd. Ook deze dossiers komen nu vrij en vertellen soms heldhaftige verhalen.

Of de verhalen van Joodse kinderen, in de oorlog opgenomen in (christelijke) pleeggezinnen. De kinderen die na de oorlog wees bleken te zijn geworden, werden door de Commissie van Oorlogspleegkinderen vaak overgedragen aan Joodse gezinnen. Voor pleegouders en – kinderen die vaak al jarenlang een band hadden opgebouwd een aangrijpend gebeuren.

Stukken over de ‘zuivering’ van burgemeesters na de oorlog, of ‘Stukken betreffende het onderzoek naar gedragingen en activiteiten van Nederlandse en Duitse personen in verband met het verzoeken om de Nederlandse nationaliteit of terugverkrijging c.q verlies van de Nederlandse nationaliteit. 1945-1957’; documenten die duidelijk maken waarom de levens van sommige mensen een andere wending kregen.

Alledaagse archieven…
Naast de historisch interessante stukken, die misschien een andere kijk geven op gebeurtenissen en beslissingen in het verleden, zijn er ook veel ‘alledaagse’ archieven vrij gegeven. Interne rapporten van TNO, verslagen van vergaderingen van de ‘Nederlandse Christelijke Bond van Rijwielhandelaren en Motorhandelaren’ en een aantal dossiers uit collecties van particulieren, om er enkele te noemen.

Open, tenzij..
De meeste overheidsinstellingen en ministeries dragen hun archieven na twintig jaar over aan een archiefinstelling. Een groot deel hiervan is direct in te zien en te gebruiken. Maar dit kan worden ingeperkt, bijvoorbeeld uit privacyoverwegingen of vanwege het landsbelang. Uiteindelijk moeten deze stukken na 75 jaar toegankelijk worden gemaakt. Dossiers en uitspraken van het Centraal medisch Tuchtcollege van 1971 zijn nu bijvoorbeeld beschikbaar, al zijn deze wel geanonimiseerd.

Bewaren…
Voor stukken waarvoor een wettelijke bewaartermijn geldt is duidelijk dat zij zorgvuldig en veilig moeten worden bewaard. Wie weet hoe interessant sommige gegevens van nu over 50 jaar zijn? Anderzijds is het regelmatig ‘opschonen’ van archieven belangrijk om overzicht te houden. Twee zaken waarvoor iedereen perfect terecht kan bij View!